"HANSA'NIN KRALİÇESİ LÜBECK"

Eşimle yaz turuna çıktık... Almanya’nın Baltık kıyılarını dolaştık... Hemen hatırlatayım. Almanya’nın iki denize kıyısı var. Kuzeybatıda Kuzey Denizi, kuzeydoğuda ise Baltık Denizi… Almanlar Latincesi ‘Mare Balticum’ olan Baltık Denizi’ne ‘Ostsee‘ (Doğu Denizi) derler. Almanya’ya göre Doğu‘da olduğu için… Atlas Okyanusu’nun adeta itinayla saklanmış bir iç denizidir burası… Tabii Almanya’nın yanısıra İsveç, Finlandiya, Danimarka, Polonya, Rusya, Estonya, Letonya ve Litvanya’nın kıyısı olan bir deniz…

* * * *

Önce Lübeck’e uğradık… Kuzey Almanya’nın Ostsee kıyısındaki bir şehir Lübeck… ‘Hansa’nın Kraliçesi‘ deniyor… 1161 yılında Baltık kıyılarında ortak noktaları ticari kazanç olan Alman tüccarlar Hansa Birliği adıyla bir konfederasyon kurmuşlar… Hansa hem Alman hem de Avrupa ortaçağ tarihinin emsalsiz bir fenomenidir. Bu tüccarlar ulaştıkları zenginliklerle kıyılardaki şehirlerin gelişmesine gönüllü olarak katkı sağlamışlar. İngiltere’den Finlandiya Körfezi’ne La Rochelle’den Norveç’e kadar ticareti organize eden bu Alman tüccarlar başkent olarak da Lübeck’i seçmişler… İsim buradan geliyor…

* * * *

Lübeck, geçmişin izlerini taşıyor. Kendinizi Ortaçağ’da hissedebilirsiniz. Merkezde Arnavut kaldırımı dar sokaklar… Tarihi yapıları UNESCO tarihi miras olarak ilan edilmiş. Kent dev bir film platosu gibi… Alman edebiyatının Nobel Ödüllü yazarı Thomas Mann’ın, Nobel kazandığı Buddenbrooks romanı 1840’lı yılların Lübeck’inde geçer. Şehrin köklü ailelerinden Buddenbrooks’ların hikâyesini anlatır. 1999 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Günther Grass 1986'dan 2015'teki ölümüne kadar Lübeck yakınlarındaki Behlendorf'ta yaşamış. Özellikle ‘Teneke Trampet‘ eseriyle tanınan Günter Grass’ın yaşadığı ev müzeye dönüştürülmüş.

* * * *

Lübeck’in simgesi Holsten Kapısı’nı da ihmal etmedik. 1478’de yapılan surlardan kalmış. Üzerinde ‘Concordia domi foris pax‘ (İçeride uyum , dışarıda barış) yazıyor. Bu yazı Latince Concordia domi et foris pax sane res est omnium pulcherrima‘ (İçeride uyum ve dışarıda barış gerçekten de dünyadaki herkes içindir) yazısının kısaltılmışı.. Herşeyi anlatan bir ifade…

* * * *

Badem ezmesi sever misiniz bilemem ama ilk kim yapmış hep tartışılır. İtalyanlar da Fransızlar da ‘Biz yaptık‘ diyorlar ama ilk kez 1407’de Lübeck’te yapıldığı söyleniyor. Lübeckli pasta şefi Johann Georg Niederegger’in yaptığı badem ezmeleri efsane olmuş. Lübeck’e gelenler Niederegger badem ezmesi almadan dönmüyormuş. Biz de ilgilendik. Şehir merkezindeki Niederegger Cafe öyle böyle değil. Her an onlarca insan giriyor, çıkıyor. Eşim de girip hatıra olarak satın aldı…

* * * *

Daha önce de geldiğim Lübeck’i bu yönüyle sevmiştim. Çünkü Hitler’e kafa tutmuş bir şehir. Güçlü işçi nüfusuyla, Lübeck bir ‘kızıl kale‘ olarak niteleniyor. 1932’de Hitler’in Lübeck’te propaganda gösterisi yapmasına izin verilmemiş. Hitler de bunun intikamını 1 Nisan 1937’de Büyük Hamburg yasasıyla şehrin bağımsızlığına son verip Hamburg’a bağlamış. İkinci Dünya Savaşı sonrası bir eyalet olabilmiş. Lübeck özgürlük, adalet ve huzur anlamına geliyor.

* * * *

Merak edenler için… İkinci Dünya Savaşı’nda ağır hasar görmüş bir şehir… 28-29 Mart 1942 gecesi İngiliz bombardıman uçakları Hansa kentini enkaza çevirmiş. Bir Alman metropolüne yapılan ilk büyük saldırıymış. İngiltere, Lübeck’i bir test olarak seçmiş. Almanya'daki orta ölçekli ve büyük şehirlerin çoğunun savaşın sonunda yok edileceği "ateş fırtınası" yöntemini denemiş. Lübeck'e 25.000'den fazla yangın bombası atılmış. 320 Lübeckli ölmüş, 800 civarında kişi yaralanmış, 1.500 bina tamamen yıkılmış ve yaklaşık 15.000 kişi evsiz kalmış.

* * * *

Lübeck’i gezdik ama gecelemedik. Ardından pastoral plajların, Baltık ambiyansını yaşayacağımız bir beldeye doğru yola çıktık. Ünlü Alman aktör Till Schweiger’in sadece 66 odası olan lüks otelinin olduğu, yine aralarında ünlü Alman rock müzisyeni, yazar, ressam Udo Lindenberg ile Alman Şansölye Olaf Scholz’un eşiyle tercih ettiği, sokaklarını arşınladığı tatil beldesine gittik. Bu ünlü beldenin 2012-18 arası belediye başkanı Antalyalı bir Türk bayandı. O dönemler görüşmek kısmet olmamıştı. Gazeteci olarak benim ayıbım. (Devam edeceğim…)

 

Halit ÇELİKBUDAK Yazdı.

Toplum24 / ALMANYA (Makale: 21 Ağustos 2023)